Waarom is de koning beledigen meer strafbaar dan iemand anders?

Vorige maand ontstond er in Spanje ophef omdat de Catalaanse rapper Pablo Hasél veroordeeld werd tot een gevangenisstraf van 9 maanden. Een woordkunstenaar die een zware celstraf boven het hoofd hangt omwille van aantijgingen aan het adres van een staatshoofd. Alsof we in de teletijdmachine stappen en bijna twee honderd jaar terug gaan om uit te stappen in het ancien régime. In het nummer 'Juan Carlos el Bobón' of 'Juan Carlos, de grote dwaas' noemt Hasél de koning van Spanje onder andere een maffiabaas. De teksten van de rapper, en van zijn collega's in dit muziekgenre wereldwijd, zijn misschien niet altijd even fijnbesnaard. Hij heeft het recht om te beledigen en daarbij iemand te kwetsen. Niet elk lied hoeft 'den koning van Hispanje' te eren zoals het welbekende Wilhelmus bij onze Noorderburen klinkt.

België heeft een wet uit 1847 die stelt dat al wie de koning beledigt een gevangenisstraf tot drie jaar of een geldboete riskeert. In ons land is zo'n schandalige straf in theorie dus nog steeds mogelijk. Een wet die maar één persoon of familie beschermt, hoort niet thuis in de hedendaagse vrije samenleving. Het begrip majesteitsschennis stamt dan wel uit een ver verleden, maar in 2006 werd nog een man uit Lommel veroordeeld tot een effectieve celstraf van 8 maanden. Hij kreeg daar nog een fikse geldboete van 3.300 euro bovenop. Zijn straf werd in 2007 zelfs verhoogd tot 1 jaar cel en 5.500 euro.

De wet van 6 april 1847 tot 'bestraffing van de beleedigingen aan den Koning' druist in tegen de vrijheid van meningsuiting. Artikel 25 uit de Belgische Grondwet bepaalt dat de drukpers vrij is en censuur nooit kan worden ingevoerd. De wet is fel verouderd en strookt niet met de fundamentele grondwettelijke vrijheden. Het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens benadrukt dat de specifieke rol die de koning vervult als staatshoofd, geen reden kan zijn om de vrijheid van meningsuiting te beperken door bijzondere strafwetgeving. In 2005 werd een gelijkaardige 19de-eeuwse wet met betrekking tot het beledigen van buitenlandse staatshoofden nog afgeschaft.

Mijn wetsvoorstel is hierop is een logisch vervolg. Het valt in een moderne samenleving niet te verdedigen dat een staatshoofd privileges krijgt die hem beschermen, nota bene via verouderde wetten die de vrijheid van meningsuiting beperken. Het voorstel brengt onze strafwetgeving in overeenstemming met de Europese rechtspraak omtrent de vrijheid van meningsuiting. Het betekent niet dat de koning, net als iedere andere inwoner van dit land, nu zomaar kan worden beledigd. In het Strafwetboek staan alternatieven om laster of beledigingen ten aanzien van de koning te bestraffen.

De Duitse regering besloot in 2018 om de Majestätsbeleidigungsparagraf uit de Duitse strafwet te schrappen. Belediging blijft strafbaar in de Bondsrepubliek van Angela Merckel, maar het verschil in strafmaat voor burgers of staatshoofden vervalt. Onze Noorderburen verlaagden hun verouderde wet omtrent Majesteitsschennis op 1 januari 2020 aanzienlijk. Waar je voorheen nog een celstraf van vijf jaar of een boete van 20 500 euro riskeerde, is dat nu maximaal vier maanden of krijg je een boete van 4 100 euro. In Spanje laait na het gevangenschap van rapper Hasél het debat weer op om werk te maken van een versoepeling in het kader van majesteitsschennis, en dit niet alleen bij Catalaanse nationalisten.

Premier Alexander De Croo verkondigde in het parlement dat de vrije meningsuiting een van de vele grondrechten is, die kenmerkend waren voor een grondwet die zijn tijd voor was, merkte fractieleider De Roover op. Minister van Justitie Vincent Van Quickenborne schreef in De Morgen dat voor hem de vrijheid van meningsuiting fundamenteel is. 'Men mag kwetsen, beledigen en polariseren. En men mag ook aan godslastering doen. Onze grondwet garandeert dat.'

Zo'n archaïsche bepaling als de wet uit 1847 past niet meer in de hedendaagse cultuur van een democratie. Zonder 'beledigend' te willen zijn, maar ik loop niet hoog op met de monarchie als staatkundig model. Als het moet bestaan dan moet het op z'n minst modern zijn. Bovendien zegt deze regering de vrije meningsuiting hoog in het vaandel te dragen. Ik mag hopen dat een meerderheid in het parlement dit wetsvoorstel zal goedkeuren.