Het Central European Pipeline System

Op woensdag 25 november 2015 interpelleerde ik minister van Defensie, belast met Ambtenarenzaken, Steven Vandeput over het Central European Pipeline System (vraag nr. 6044).

"Mijnheer de minister, ik stel deze vraag met enige schroom en zin voor relativiteit, omdat andere zaken misschien momenteel uw aandacht vragen. Ik heb de vraag ingediend op een naar mijn aanvoelen behoorlijk onschuldig moment. Het is pas nadien dat er een lek in Oost-Vlaanderen is gevonden. Ik hoop dat de vraag niet de oorzaak van het lek was, maar ik denk het niet.

In 2005 werd tijdens de aanleg van een industrieterrein tussen Overijse en Waver door arbeiders een uitgestrekt ondergronds oliemeer ontdekt op een diepte van 42 meter met een lengte van 30 meter over een oppervlakte van 2 hectare. Dat was het gevolg van een lek in het Central European Pipeline System, het CEPS, waaruit zeer lang kerosine kon ontsnappen.

Op een schriftelijke vraag van de heer Francken aan toenmalig minister van Defensie Pieter De Crem antwoordde de minister dat België de sanering van de ondergrond diende te prefinancieren, waarna na afloop van de saneringswerken, geraamd op zes jaar, op basis van de facturen de kosten, geraamd op 10,2 miljoen euro, via het NATO Infrastructure Committee konden worden teruggevorderd.

In een briefing van 2005 van de NAVO blijkt dat tussen 1975 en 2003 zes incidenten door derden, een incident wegens kerosine, een poging tot diefstal en een onbekend aantal aanslagen en beschadigingen hebben plaatsgevonden. Over de periode na 2003 heb ik geen gegevens teruggevonden.

Zoals ik vermeldde in mijn inleiding, kwam er afgelopen maand nog een ander lek ter hoogte van Nazareth en De Pinte aan het licht, waarbij opnieuw een onbekende hoeveelheid kerosine is gelekt in de beek aan de Deurlestraat, met aanzienlijke milieuschade voor de omliggende landerijen tot gevolg. Hoeveel kerosine in de grond is gelekt, weet ik niet, maar inzake de oorzaak van het lek denkt de Belgian Pipeline Organisation dat het een gevolg zou kunnen zijn van een kerosinediefstal. Er werd daarover nadien ook vrij veel bericht in de media.

Mijnheer de minister, wat is de stand van zaken omtrent de bodemsanering in Waver, het oude dossier dus? Klopt de oorspronkelijke raming op het vlak van kosten en tijdskader? Is de aanvraag bij het NATO Infrastructure Committee reeds goedgekeurd?

Hebt u reeds meer informatie omtrent het lek ter hoogte van Nazareth en De Pinte, inzake de hoeveelheid kerosine, de exacte oorzaak, de saneringskosten, de timing en de financiering?

Zijn er sinds de ontdekking van het lek in Waver nog andere lekken ontdekt? Is men hiernaar actief op zoek gegaan? Zo ja, is dat onderzoek reeds afgerond? Indien het nog loopt, hoeveel procent van het pijplijnsysteem in België is reeds onderzocht?

Het automatisch detectiesysteem heeft het lek in Nazareth en De Pinte niet automatisch ontdekt, omdat het systeem vooral het drukverschil in de pijplijn meet en het lek waarschijnlijk niet groot genoeg was om een invloed te hebben op die druk. Wat is de mogelijkheid dat hierdoor nog andere lekken ongedetecteerd blijven? Kan men het systeem verfijnen?

Tot slot, is het mogelijk om recentere cijfers, dus na 2003, te krijgen met betrekking tot het aantal incidenten?"

Antwoord van de minister:

Mijnheer Buysrogge, de bodemsaneringswerken in Waver werden in april 2013 opgestart. De saneringsinstallatie werd volledig in dienst gesteld in februari 2014. Wij zijn nu anderhalf jaar verder en de resultaten van de sanering zijn positief te noemen. De verontreinigde zone is effectief verminderd. De oorspronkelijke raming van de kosten en het werkplan, met een einde van de sanering in 2020, na zes jaar, blijven onveranderd.

De International Staff van het NATO Infrastructure Committee heeft in april 2010 akte genomen van het pre-financial statement van de Belgische Staat. De aanvraag voor de terugbetaling kan pas gebeuren na het beëindigen van de sanering.

In 2007 werd in Dendermonde een klein lek ontdekt. Dat werd onmiddellijk hersteld. De verontreinigde gronden werden uitgegraven en vervangen. Een verdere bodemsanering was niet nodig.

De ontdekking van het lek in Waver gaf geen aanleiding tot een specifiek opzoekingsprogramma.

Het integrale CEPS werd en wordt permanent bewaakt en onderhouden volgens de wettelijke bepalingen en in overeenstemming met NAVO- en burgervoorschriften om de integriteit ervan te vrijwaren met de best beschikbare technieken. Dat omvat technische beschermingsmaatregelen tegen corrosie, een constante monitoring met lekdetectie, die performanter is dan in 2005, een specifieke controle om de tien jaar en punctuele maatregelen in geval van een risico op interferenties door derden.

In de periode van 2004 tot heden deden zich in totaal twaalf incidenten voor. Het gaat om twee incidenten door technisch falen en negen veroorzaakt door een derde. Slechts drie van die twaalf incidenten hebben een impact gehad op de bodem, namelijk in Dendermonde, Waver en Saint-Symphorien. Recentelijk werd ook een lek vastgesteld in De Pinte, dat een impact heeft op de bodem. Het onderzoek over de oorzaak en de gevolgen loopt op dit moment nog.

België heeft als gastland al saneringen uitgevoerd, maar in tegenstelling tot de sanering in Waver gebeurde die met middelen die ter beschikking gesteld waren door het CEPS-programma binnen de NATO Support and Procurement Organisation.

De bodemsanering te Saint-Symphorien werd uitgevoerd en gefinancierd door SPAQuE, een bedrijf van het Waals Gewest. De verantwoordelijkheid en de saneringskosten inzake Saint-Symphorien worden nog gerechtelijk betwist.

Als algemene opmerking wil ik nog melden dat de uitbating van het pijpleidingssysteem steeds een beperkte kans op incidenten inhoudt, maar vanuit milieustandpunt bekeken blijft het de meest veilige modus."

Repliek Peter Buysrogge:

"Mijnheer de minister, dank u voor de gegevens over andere casussen in het recente verleden. Ik ben het eens met uw slotopmerking dat het pijpleidingssysteem zeker zijn nut bewezen heeft en dat in de toekomst hopelijk nog zal doen.

Uit de berichtgeving naar aanleiding van het lek in De Pinte heb ik begrepen dat ook de burgerluchtvaart een beroep doet op die pijpleiding. Het is belangrijk dat hier te onderstrepen. Ik meen dat het een goede zaak is dat er blijvend geïnvesteerd wordt in dat performant systeem. Het kan in de toekomst nog zijn nut bewijzen. Een goed onderhouds- en monitoringsysteem is van belang. Ik wil dan ook inzetten op een 3V-benadering. Veiligheid, verspilling en vervuiling, daaraan moet worden gewerkt."

Het incident is gesloten.