De vraag van Italië voor een NAVO-zeeblokkade rond de Libische kust

Op 31/05/2016 interpelleerde ik tijdens de commissie Defensie minister Steven Vandeput over de vraag van de Italiaanse regering voor een NAVO-zeeblokkade ronde de Libische kust (nr. 11856).

"Mijnheer de minister, mijn vraag werd enigszins ingegeven door de problematiek van Italië en de vraag aan de NAVO. Ik wil dit ook opentrekken naar Europa.

Op maandag 25 april 2016 uitte de Italiaanse premier Matteo Renzi tijdens een onderhoud met de Duitse bondskanselier Angela Merkel, de Franse president François Hollande, de Britse premier David Cameron en de Amerikaanse president Barack Obama zijn ongerustheid over de situatie in Libië.

Concreet lobbyt de Italiaanse premier voor een NAVO-zeeblokkade voor de Libische kust om de migratie naar Zuid-ltalië tegen te houden, het terreurrisico in te perken en de wapensmokkel aan banden te leggen.

Tijdens het onderhoud zou president Obama te kennen hebben gegeven dat hij bereid is om NAVO-middelen in te schakelen om de praktijken van de moderne slavenhandelaars te blokkeren.

Graag verwijs ik ook naar de missie-Sophia, waar onder meer de Belgische fregat Leopold I samen met 21 andere Europese landen deelnam aan de Europese operatie EUNAVFOR MED, gelanceerd op 22 juni 2015, om de mensensmokkel via de Middellandse zee tegen te gaan.

De bedoeling van deze missie was om de stroom vluchtelingen die vanuit Libië via de Middellandse Zeeroute Italië probeert te bereiken tegen te houden.

Het Britse Hogerhuis publiceerde op 13 mei echter een rapport over deze missie, waarin zij concluderen dat dankzij missie-Sophia, al 14 000 mensenlevens werden gered, 114 boten van smokkelaars in beslag zijn genomen en de Italiaanse overheid slechts 69 vermoedelijke mensensmokkelaars arresteerde, waarvan wordt vermoed dat zij slechts kleine spelers zijn.

Dat zijn dus sterke resultaten, maar toch ook een aantal kanttekeningen.

Daarnaast geef ik ook de cijfers van de vluchtelingeninstroom in Italië via de Middellandse zee: 27 926 vluchtelingen uit Afrika zijn dit jaar tot eind vorige maand via zee aangekomen.

Wat is de visie van de minister van Defensie en bij uitbreiding van de regering op deze kwestie? Is er nood aan een evaluatie of uitbreiding van missie-Sophia? Volgt u de Italiaanse overheid in haar gedachtegang om een nieuwe NAVO-missie op poten te zetten?

Is er reeds een formele vraag van de Italiaanse overheid gekomen om deel te nemen aan de missie met als doel een zeeblokkade tegen smokkelaars rond de Libische kust op te richten, al dan niet in Europees verband?"

Antwoord Steven Vandeput

"Mijnheer Buysrogge, de operatie EUNAVFOR MED Sophia heeft tot doel de mensenhandel, die verworden is tot een mensensmokkelaarsbusinessmodel, te ontwrichten en de smokkelnetwerken te verlammen. Dankzij een recente beslissing van de Raad van de EU zal deze operatie binnenkort kunnen helpen bij het verhinderen van wapenhandel in de regio, mits een nieuwe resolutie van de VN Veiligheidsraad, en zal ze op vraag van de Libische regering van nationale eenheid kunnen bijdragen aan de capaciteitsopbouw en opleiding van de Libische kustwacht en marine voor het uitvoeren van wethandhavingstaken op zee.

Momenteel is het zo dat de vloot niet kan optreden in Libische territoriale wateren of aan land om zelf zulke taken uit te voeren. Hiervoor is er een internationaal juridisch mandaat van de VN nodig of een uitnodiging van de Libische regering. Het lijkt mij duidelijk dat wij vandaag weliswaar spreken over een Libische regering van nationale eenheid maar dat die nog niet de nodige geloofsbrieven kan voorleggen met betrekking tot het spreken voor het hele land.

Bijkomend is de NAVO reeds actief in de aanpak van de vluchtelingen- en migratiecrisis en voert op vraag van Griekenland en Turkije een maritieme bewakingsactiviteit uit die evenwel tot de Egeïsche Zee beperkt is. Dit gebeurt in samenwerking met de EUoperaties EUNAVFOR MED Sophia en Frontex.

Het omvormen van de NAVO-operatie Active Endeavour van een artikel 5-operatie naar een niet-artikel 5-operatie, een crisis response maritime security operation, wordt momenteel bestudeerd. Het is dan ook te vroeg om te bepalen in hoeverre de Italiaanse piste voor een NAVO-zeeblokkade een realistische optie is.

Tot op heden hebben wij geen vraag ontvangen van de Italiaanse overheid of van enige andere overheid om deel uit te maken van een missie met als doel een zeeblokkade tegen smokkelaars op te richten."

Repliek Peter Buysrogge

"Mijnheer de minister, het voorbije weekend was er een vergadering van het NAVO-parlement, waar Alexander Vershbow, deputy secretary general van de NAVO, een oproep deed aan de Europese Unie om ter zake verantwoordelijkheid op te nemen. Hij zei dat de NAVO eventueel bereid is om ondersteunend te werken aan de missies die de Europese Unie op dat vlak neemt. Dat stemt dus toch wel een beetje overeen met uw toelichting die u daarnet gaf.

Ik wil ook nog een warme oproep doen om ogen en oren open te houden en in te zetten tegen de oversteek vanuit Libië op alle mogelijke manieren."

Het integrale commissieverslag kan u terugvinden op http://www.dekamer.be/doc/CCRI/pdf/54/ic430.pdf